Chào các lập trình viên! Thiết kế phần mềm hay thiết kế hệ thống (system design) là một trong những chủ đề khó làm chủ nhất. Bạn có thể dễ dàng học một ngôn ngữ lập trình như [Java] hoặc [Python], nhưng việc xây dựng phần mềm bằng những ngôn ngữ đó lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.
Ngay cả những lập trình viên giàu kinh nghiệm cũng gặp khó khăn khi trả lời các câu hỏi phổ biến như: Làm thế nào để thiết kế WhatsApp hoặc YouTube? Sự khác biệt giữa API Gateway và Load Balancer là gì? Horizontal vs Vertical Scaling? Forward Proxy vs Reverse Proxy?
Đây chính là lúc kỹ năng thiết kế phần mềm và lập trình phát huy tác dụng. Việc cấu trúc chương trình, thiết kế các module, xác định ranh giới và cách tương tác giữa các phần của hệ thống là một nghệ thuật – giúp code dễ đọc, dễ bảo trì và linh hoạt hơn khi thay đổi.
Đây là một trong những kỹ năng thiết yếu nhất đối với lập trình viên, nhưng thường bị bỏ qua.
Nếu bạn tìm các khóa học online về thiết kế phần mềm hoặc kiến trúc phần mềm, bạn sẽ thấy số lượng không nhiều – chứ chưa nói đến những khóa học chất lượng. Trong khi đó, nếu bạn tìm các khóa học về Java, Python hoặc JavaScript, bạn sẽ thấy vô số lớp học.
Đó là lý do tại sao có rất nhiều lập trình viên biết Java, Python, JavaScript nhưng lại gặp khó khăn khi phải phát triển phần mềm thực tế, thiết kế hệ thống, viết mã chất lượng hoặc xây dựng kiến trúc phần mềm bền vững.
Bạn có thể tham gia những khóa học này để rèn luyện kỹ năng mạnh mẽ này – kỹ năng có giá trị suốt đời. Khác với ngôn ngữ lập trình, framework hay thư viện, kỹ năng thiết kế phần mềm không dễ bị lỗi thời sau vài năm.
Tuy nhiên, bạn cần làm việc nghiêm túc. Việc chỉ tham gia khóa học là không đủ – nhiều người đăng ký nhưng không học hết hoặc không làm theo hướng dẫn của giảng viên.
Bạn không học được gì khi chỉ tham gia khóa học online – bạn chỉ học được khi thực hành và áp dụng kiến thức. Đó là lý do vì sao các khóa học dựa trên dự án thực tế luôn nổi bật – chúng giúp bạn giải quyết các vấn đề thực tế bằng kinh nghiệm của chính mình, và bạn sẽ thấy một vài khóa như vậy trong danh sách dưới đây.
1. Grokking the System Design Interview (Educative)
Đây là một trong những khóa học hay nhất để chuẩn bị cho phỏng vấn về thiết kế hệ thống. Khóa học này rất nổi tiếng trên các diễn đàn như Blind và Reddit – nơi các kỹ sư phần mềm tại Amazon, Google, Microsoft thường xuyên đề xuất nó.
Grokking the System Design Interview do một nhóm kỹ sư phần mềm từng làm việc tại FAANG biên soạn và cung cấp hơn 15 ví dụ về thiết kế hệ thống thực tế, như:
- Thiết kế TinyURL
- Thiết kế Instagram
- Thiết kế Dropbox
- Thiết kế Messenger
- Và nhiều hơn nữa…
Mỗi bài toán được trình bày theo cách rõ ràng, từng bước – bắt đầu từ việc hiểu yêu cầu, xác định giới hạn, thiết kế cơ bản đến tối ưu hóa.
Tại sao bạn nên học khóa này:
- Đây là một trong những tài liệu tốt nhất để rèn luyện kỹ năng phỏng vấn thiết kế hệ thống.
- Ngắn gọn, dễ hiểu và thực tế.
- Có cấu trúc tốt, phù hợp cho cả người mới lẫn lập trình viên có kinh nghiệm.
Bạn có thể học trên nền tảng Educative, một nền tảng học tương tác rất tiện lợi – bạn không cần cài đặt gì cả, có thể viết và chạy mã ngay trên trình duyệt.
Bạn có thể tham khảo tại đây: https://www.educative.io/courses/grokking-the-system-design-interview
2. Grokking Modern System Design for Software Engineers & Managers (Educative)
Đây là một trong những khóa học yêu thích nhất của tôi khi nói đến việc học Thiết kế Hệ thống hiện đại. Mặc dù khóa học này được xây dựng chủ yếu để chuẩn bị cho phỏng vấn thiết kế hệ thống, bạn hoàn toàn có thể dùng nó để nắm bắt cách tiếp cận thiết kế hệ thống trong thực tế.
Grokking Modern System Design for Software Engineers & Managers là một trong những khóa học đầu tiên mô tả chi tiết các vấn đề trong thiết kế hệ thống phân tán quy mô lớn. Ngay cả khi bạn đã từng làm việc với hệ thống phân tán, bạn vẫn sẽ học được rất nhiều điều từ khóa học này.
Khóa học được thiết kế bởi những tác giả có kinh nghiệm trong ngành và họ trình bày:
- Các lựa chọn thiết kế khác nhau (bao gồm ưu – nhược điểm),
- Cách hiểu yêu cầu, so sánh các phương án và đưa ra giải pháp tối ưu,
- Cách trình bày thông tin đủ sâu nhưng không quá tải — phù hợp với bối cảnh phỏng vấn kéo dài 45 phút.
💡 Tại sao nên học?
- Khóa học giúp bạn xây dựng tư duy thiết kế có hệ thống.
- Cung cấp kiến thức thực tiễn, không quá lý thuyết.
- Phù hợp cho cả kỹ sư phần mềm lẫn nhà quản lý kỹ thuật muốn hiểu sâu về kiến trúc hệ thống.
Bạn có thể tham khảo tại đây: https://www.educative.io/courses/grokking-modern-system-design-interview-for-engineers-managers
3. System Design Interview – An Insider’s Guide (ByteByteGo) của Alex Hu
Nếu bạn đang chuẩn bị cho phỏng vấn thiết kế hệ thống hoặc từng ôn tập chủ đề này trước đây, thì chắc hẳn bạn đã từng nghe đến cuốn sách nổi tiếng System Design Interview – An Insider’s Guide của Alex Xu (tác giả đôi khi cũng được biết đến với tên Alex Hu) — một trong những cuốn sách được đánh giá cao nhất về thiết kế hệ thống trên Amazon, với hàng ngàn lượt đánh giá tích cực.
Trong khi cả hai phần của cuốn sách này đều là nguồn tài liệu vô giá, nhiều người không biết rằng Alex còn có một khóa học đi kèm trên nền tảng ByteByteGo. Khóa học này không chỉ bao gồm toàn bộ nội dung trong sách, mà còn bổ sung thêm các bài giảng video về những câu hỏi phổ biến trong phỏng vấn như:
- Cách thiết kế YouTube
- Cách xây dựng hệ thống chat như WhatsApp
📘 Tại sao nên học?
- Nếu bạn yêu thích sách thiết kế hệ thống của Alex Xu, bạn chắc chắn sẽ thích khóa học này.
- Khóa học được cập nhật thường xuyên, tập trung vào các vấn đề thực tế mà bạn có thể gặp trong buổi phỏng vấn.
- Nội dung được trình bày rõ ràng, hình ảnh minh họa dễ hiểu.
🎯 Đối tượng phù hợp:
- Các kỹ sư phần mềm đang luyện thi phỏng vấn tại các công ty công nghệ lớn (FAANG).
- Những người muốn có góc nhìn thực tiễn về cách thiết kế các hệ thống phổ biến, quy mô lớn.
Bạn có thể tham khảo tại đây: https://bytebytego.com/courses/system-design-interview/a-framework-for-system-design-interviews
4. System Design Interview Course của Exponent
Nhiều người chưa biết rằng Exponent là một trong những nền tảng tốt nhất hiện nay nếu bạn đang chuẩn bị cho phỏng vấn ở các công ty công nghệ lớn như Amazon, Google, Facebook... Họ đã giúp hàng ngàn ứng viên thành công ở các vị trí như PM (Product Manager), TPM (Technical Program Manager), và Kỹ sư Phần mềm.
Đây là một trong những khóa học tiêu biểu, tập trung vào cách trả lời câu hỏi thiết kế hệ thống trong các buổi phỏng vấn FAANG. Bạn sẽ học cách vượt qua phỏng vấn thiết kế hệ thống với:
- Các ví dụ video chuyên sâu,
- Kiến thức nền tảng về những chủ đề bắt buộc như xác thực (authentication), kiến trúc đám mây (cloud architecture), và độ tin cậy (reliability).
📘 Những gì bạn sẽ học: Cách trả lời các câu hỏi thiết kế hệ thống phổ biến như:
- Thiết kế Twitter
- Thiết kế Instagram
- Bãi đỗ xe thông minh (Parking Lot)
- Hệ thống Web Crawler
Cách xây dựng kiến trúc cho những hệ thống có thật
💡 Điểm nổi bật:
- Ngoài nội dung khóa học, Exponent còn cung cấp:
- Phỏng vấn thử (mock interviews),
- Hướng dẫn 1 kèm 1 (1-on-1 coaching),
- Diễn đàn thảo luận với các câu hỏi thường gặp trong phỏng vấn từ Google, Facebook, Amazon, Microsoft...
🎯 Ai nên học?
- Kỹ sư phần mềm, quản lý kỹ thuật, kiến trúc sư phần mềm đang hướng đến các công ty công nghệ lớn.
- Những ai muốn học từ trải nghiệm thực tế của người đã vượt qua (và tổ chức) các vòng phỏng vấn thiết kế hệ thống.
💰 Giá ưu đãi: Hiện tại bạn có thể đăng ký chỉ với 12$/tháng (đang giảm giá 70%).
Bạn có thể tham khảo tại: https://www.tryexponent.com/courses/system-design
5. Grokking the System Design Interview của Design Gurus
Khóa học này là một trong những khóa học thiết kế hệ thống phổ biến nhất hiện nay, từng được rất nhiều người học để chuẩn bị cho phỏng vấn kỹ sư phần mềm ở các công ty FAANG.
Nếu bạn là người mới bắt đầu, chưa quen với thiết kế hệ thống quy mô lớn và cần một lộ trình học bài bản, rõ ràng thì khóa học này rất đáng để đầu tư.
📘 Những gì bạn sẽ học: Các nguyên tắc thiết kế hệ thống cốt lõi như:
- Cân bằng tải (Load Balancing),
- Sharding,
- Caching,
- Hàng đợi tin nhắn (Message Queues),
- Độ nhất quán dữ liệu (Data Consistency),
- Và nhiều kỹ thuật thực tế khác.
Các bài toán thiết kế điển hình: URL Shortener (rút gọn liên kết như bit.ly),
- TinyURL,
- Hệ thống gợi ý bạn bè (Friend Suggestion),
- Hệ thống quản lý tệp tin (File Storage như Dropbox),
- Và các hệ thống quy mô lớn phổ biến khác.
💡 Điểm nổi bật:
- Phong cách học trực quan với sơ đồ, hình vẽ và phân tích chi tiết từng bước.
- Các bài học được viết rõ ràng, dễ hiểu, lý tưởng cho người học không chuyên hoặc mới tiếp cận thiết kế hệ thống.
- Bạn có thể học từ browser mà không cần cài đặt gì thêm.
🎯 Ai nên học?
- Lập trình viên chuẩn bị phỏng vấn vào các công ty lớn.
- Người mới bắt đầu học thiết kế hệ thống.
- Kỹ sư phần mềm muốn hiểu sâu hơn về cách xây dựng các hệ thống có khả năng mở rộng.
💰 Giá: Khoảng 80–120$ (có thể thay đổi tùy thời điểm, đôi khi có khuyến mãi)
Bạn có thể tham khảo tại đây: https://www.educative.io/courses/grokking-the-system-design-interview
6. Chuyên ngành Thiết kế và Kiến trúc phần mềm (Coursera)
Đây là một khóa học được cấu trúc tốt để học về Thiết kế và Kiến trúc Phần mềm. Khóa học này được cung cấp bởi Đại học Alberta và giảng dạy bởi Kenny Wong.
Chuyên ngành này bao gồm 5 khóa học trực tuyến dạy bạn về thiết kế hướng đối tượng, mẫu thiết kế, kiến trúc phần mềm và Kiến trúc Dịch vụ Hướng Dịch vụ (SOA).
Chuyên ngành này cũng bao gồm một dự án và bạn sẽ nhận được chứng chỉ sau khi hoàn thành khóa học. Phần tốt nhất của chuyên ngành này là bạn sẽ học được khoa học đằng sau Thiết kế và Kiến trúc Phần mềm.
Khi bạn hiểu được các mẫu và nguyên lý liên quan, bạn sẽ dễ dàng giao tiếp kế hoạch của mình với các lập trình viên và các bên liên quan. Bạn cũng sẽ có khả năng nhìn nhận phần mềm hoặc một đoạn mã từ góc độ thiết kế một cách có phê phán.
Bạn có thể tham khảo tại đây: https://www.coursera.org/specializations/software-design-architecture
7. Thiết kế Hệ thống Thực tiễn (Khóa học trên Udemy)
Đây là một khóa học tuyệt vời khác để chuẩn bị cho cuộc phỏng vấn System Design và học các khái niệm thiết kế hệ thống quan trọng trên Udemy. Bạn sẽ học tất cả mọi thứ từ việc chuẩn bị cho các cuộc phỏng vấn thiết kế hệ thống đến việc thiết kế các hệ thống thực tế.
Khóa học này cũng được thiết kế theo cách gia tăng, giúp việc học trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Ban đầu, bạn sẽ học các khái niệm cơ bản và thành phần của thiết kế hệ thống, sau đó bạn sẽ học một quy trình bước đi chắc chắn để giải quyết bất kỳ vấn đề thiết kế hệ thống nào.
Tất cả các nghiên cứu tình huống đều được đưa ra một cách toàn diện và được thiết kế theo các bước này. Bạn cũng sẽ học được các vấn đề như cách thiết kế các hệ thống có thể mở rộng, khả năng chịu lỗi, tính sẵn sàng cao và phát triển mô-đun.
Bạn có thể tham khảo tại đây: https://www.udemy.com/course/pragmatic-system-design/
8. Hướng dẫn phỏng vấn Thiết kế Hệ thống của Sandeep Kaul (Tech Lead tại Facebook)
Đây là một khóa học chuẩn bị phỏng vấn System Design khác trên Udemy để giúp bạn vượt qua cuộc phỏng vấn thiết kế hệ thống của mình. Khóa học này bao phủ rất nhiều hệ thống thực tế, giúp bạn hiểu cách một số hệ thống lớn nhất thế giới được thiết kế.
Khóa học này được giảng dạy bởi Sandeep Kaul, một Kỹ sư từ Facebook, người đã giúp nhiều ứng viên vượt qua các công ty FAANG. Vì Sandeep xuất thân từ một công ty FAANG, anh ấy biết những gì cần thiết để vượt qua các cuộc phỏng vấn thiết kế hệ thống tại các công ty FAANG, và điều này thể hiện rõ trong khóa học của anh ấy.
Tại sao khóa học này hữu ích?
- Khóa học bao phủ tất cả các câu hỏi thường gặp trong phỏng vấn System Design và cung cấp giải pháp cho chúng mà bạn có thể áp dụng trong phỏng vấn của mình, ví dụ, cách thiết kế Uber, Airbnb, Amazon, WhatsApp, NetFlix, Twitter, Facebook, YouTube, Zoom, và Google Maps.
- Khóa học sẽ giúp bạn nắm vững các quyết định thiết kế mà bạn cần thực hiện trong cuộc phỏng vấn System Design, ví dụ như cách chọn cơ sở dữ liệu phù hợp cho hệ thống của bạn.
- Khóa học cũng đi sâu vào các câu hỏi mà người phỏng vấn có thể hỏi bạn và cách bạn nên trả lời chúng.
Tóm lại, đây là một trong những khóa học thiết kế hệ thống tốt nhất để làm chủ nghệ thuật System Design và học cách giải quyết các câu hỏi thiết kế hệ thống thực tế. Khóa học phỏng vấn thiết kế hệ thống này cũng sẽ giúp bạn cấu trúc buổi phỏng vấn theo cách mà hầu hết các người phỏng vấn mong đợi, từ đó tăng cơ hội vượt qua phỏng vấn.
Tôi khuyến nghị khóa học này cho tất cả các lập trình viên, dù là mới bắt đầu hay đã có kinh nghiệm, những người muốn trở thành kiến trúc sư phần mềm.
Bạn có thể tham khảo tại: https://www.udemy.com/course/system-design-a-comprehensive-guide/
9. Web Application & Software Architecture 101 (Educative.io)
Khóa học này là một giới thiệu toàn diện về kiến trúc phần mềm và kiến trúc ứng dụng web. Đây là một lựa chọn tuyệt vời nếu bạn muốn xây dựng nền tảng vững chắc về cách thiết kế và triển khai các hệ thống phần mềm.
🎯 Mục tiêu chính:
- Tìm hiểu các kiến trúc phần mềm cơ bản, bao gồm client-server, peer-to-peer, và microservices.
- Hiểu về các kiến trúc ứng dụng web, từ giao tiếp giữa các client-server cho đến hệ thống phân tán phức tạp.
📘 Nội dung khóa học:
- Các kiểu kiến trúc chính: client-server, microservices, và kiến trúc phân tán.
- Cấu trúc cơ bản của một ứng dụng web: luồng dữ liệu, kiến trúc RESTful API, và cách xây dựng backend.
- Kiến thức về dữ liệu: cách xây dựng cơ sở dữ liệu hiệu quả và thiết kế hệ thống lưu trữ.
- Các kiến thức cơ bản về hệ thống phân tán, bao gồm yêu cầu tính khả dụng và độ bền.
📌 Điểm nổi bật:
- Khóa học thực hành: học qua ví dụ thực tế và bài tập.
- Giải thích rõ ràng về các thành phần trong ứng dụng web, từ giao diện người dùng đến backend và cơ sở dữ liệu.
- Cung cấp kiến thức cơ bản về hệ thống phân tán mà bạn có thể sử dụng để xây dựng các hệ thống phức tạp.
👤 Phù hợp với:
- Các lập trình viên mới bắt đầu hoặc những người muốn chuyển từ lập trình sang kiến trúc phần mềm.
- Các lập trình viên Full-stack muốn học cách thiết kế ứng dụng web quy mô lớn.
💰 Giá: $14.99/tháng với gói đăng ký Educative (giảm giá 75%)
Bạn có thể tham khảo tại: https://www.educative.io/courses/web-application-software-architecture-101
10. Master the Coding Interview: System Design + Architecture on ZTM Academy
Nếu bạn đang tìm kiếm một khóa học về System Design với phong cách bootcamp để nhanh chóng ôn lại tất cả các khái niệm cơ bản của System Design, thì khóa học này từ ZTM Academy là lựa chọn lý tưởng để bắt đầu.
🎯 Mục tiêu chính:
- Phát triển khung tư duy để suy nghĩ như một Senior Software Engineer và phân tích công việc từ góc độ System Design.
- Nắm vững các khái niệm quan trọng về kiến trúc phần mềm, bao gồm scalability, fault tolerance, và high availability.
- Áp dụng các kiến thức vào việc thiết kế các hệ thống web và ứng dụng phần mềm lớn.
📘 Nội dung khóa học:
- Các yếu tố quan trọng trong System Design: đánh giá các thành phần và công nghệ trong ứng dụng web.
- Xây dựng các hệ thống có thể mở rộng: thiết kế các ứng dụng có thể xử lý hàng triệu người dùng.
- Các khái niệm về reliability và modular development.
- Giới thiệu về các kiến trúc web: ví dụ như microservices, cloud computing, và distributed systems.
📌 Điểm nổi bật:
- Khóa học tập trung vào việc phát triển tư duy cho các nhà phát triển phần mềm cấp cao, giúp bạn hiểu được bức tranh lớn trong các hệ thống phần mềm phức tạp.
- Hướng dẫn từ chuyên gia Yihua, người có kinh nghiệm thực tế tại các công ty công nghệ hàng đầu.
- Cung cấp framework giải quyết vấn đề giúp bạn trở thành một lập trình viên và giải quyết vấn đề tốt hơn.
👤 Phù hợp với:
- Các lập trình viên kinh nghiệm muốn chuyển lên cấp cao hơn hoặc trở thành Senior Software Engineer.
- Những người muốn học cách thiết kế các hệ thống phần mềm lớn và cải thiện khả năng giải quyết các vấn đề System Design trong các cuộc phỏng vấn.
💰 Giá: $199, có thể có các đợt giảm giá.
Bạn có thể tham khảo tại: https://zerotomastery.io/courses/system-design/
11. Software Architecture & Design of Modern Large Scale Systems by Michael
Nếu bạn đang tìm kiếm một khóa học online để học cách thiết kế các hệ thống quy mô lớn hiện đại, thì khóa học "Software Architecture & Design of Modern Large Scale Systems" trên Udemy là sự lựa chọn lý tưởng.
🎯 Mục tiêu chính:
- Học cách thiết kế các hệ thống quy mô lớn, có khả năng xử lý hàng triệu yêu cầu mỗi ngày.
- Tạo ra các hệ thống phần mềm có thể mở rộng và sẵn sàng sử dụng.
- Áp dụng các mẫu kiến trúc phần mềm và thực tiễn tốt nhất đã được chứng minh trong ngành.
📘 Nội dung khóa học:
- Thiết kế các hệ thống quy mô lớn: tìm hiểu cách thiết kế các hệ thống có thể xử lý hàng triệu yêu cầu mỗi ngày và đảm bảo độ scalability và reliability.
- Kiến trúc phần mềm hiện đại: áp dụng các mẫu thiết kế phần mềm và thực tiễn tối ưu để tạo ra các hệ thống mạnh mẽ.
- Xử lý dữ liệu lớn (Big Data): học cách thiết kế hệ thống có thể xử lý và lưu trữ lượng dữ liệu khổng lồ.
- Công nghệ đám mây và phân tán: triển khai các hệ thống sử dụng cloud computing và distributed systems.
📌 Điểm nổi bật:
- Khóa học được giảng dạy bởi Michael Pogrebinsky, một chuyên gia về Java và System Design.
- Đánh giá cao với 4.7/5 sao từ 5,267 học viên đã hoàn thành khóa học.
- Tính linh hoạt cao: khóa học bao gồm 7 giờ video yêu cầu xem theo yêu cầu, 9 bài viết và 1 tài nguyên tải xuống.
- Chứng chỉ: nhận chứng chỉ khi hoàn thành khóa học, chứng minh khả năng của bạn trong lĩnh vực kiến trúc phần mềm.
👤 Phù hợp với:
- Những ai muốn trở thành Software Architect hoặc Technical Lead vào năm 2025.
- Các lập trình viên có kinh nghiệm muốn nâng cao kỹ năng System Design và kiến trúc phần mềm.
💰 Giá: $94.99, có thể có các đợt giảm giá.
Bạn có thể tham khảo tại: https://www.udemy.com/course/software-architecture-design-of-modern-large-scale-systems/
Đó là tất cả về một số khóa học tốt nhất để học về System Design và Software Architecture. Như tôi đã nói, đầu tư thời gian và công sức vào những kỹ năng này sẽ giúp bạn tiến xa trong sự nghiệp và trở thành một lập trình viên phần mềm tốt hơn.
Những kỹ năng này cũng giúp bạn vượt qua các cuộc phỏng vấn lập trình vì thiết kế hướng đối tượng và system design là phần không thể thiếu trong các cuộc phỏng vấn xin việc lập trình.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi!