Chào mọi người đã lâu không gặp, lại là mình đây. Hôm nay mình quay trở lại với chuỗi bài viết chuyên sâu về Backend, cụ thể là NodeJS nhằm chia sẻ cho mọi người những kiến thức và kinh nghiệm cá nhân, cũng như hi vọng các ý kiến đóng góp nhằm hoàn thiện và nâng cao thêm kiến thức.

Với series NodeJS, mình muốn bắt đầu bằng một thứ vô cùng cơ bản: ngôn ngữ lập trình. Không riêng gì Backend mà hầu hết các Developer trong ngành công nghệ thông tin khắp các lĩnh vực từ Software, IoT, AI, Blockchain,.. thì ngôn ngữ lập trình là “cần câu cơm” không thể thiếu. Vậy có bao giờ mọi người đặt câu hỏi rằng bản thân đã thực sự hiểu ngôn ngữ lập trình mình đang sử dụng hay chưa? Với bản thân mình trước khi viết bài viết này thì là “CHƯA” và sau khi viết bài viết này mình cho rằng bản thân đã hiểu thêm một phần nhỏ về ngôn ngữ mình tiếp xúc và làm việc hàng ngày, hi vọng mọi người có thể đóng góp ý kiến để chúng ta có thể hiểu sâu thêm về ngôn ngữ lập trình.

Với bài viết đầu tiên trong chuỗi series này hàm lượng thông tin khá lớn nên mình xin phép tách thành 2 bài viết. Bài này mình sẽ đi sâu về Javascript cũng như 5 tính năng đầu của ES6. Với bài viết tiếp theo mình sẽ nói thêm về 5 tính năng còn lại cũng như phần nội dung về TypeScript.

Ngôn ngữ lập trình là gì?

Rõ ràng thì ngôn ngữ lập trình là “ngôn ngữ” dùng để “lập trình” (sad but true) )) Cụ thể hơn thì nó chính là “ngôn ngữ” trung gian giúp “giao tiếp” giữa lập trình viên và máy tính.

Như mọi người đã biết, máy tính chỉ có thể hiểu các ký tự nhị phân 0 và 1, và con người thì thật khó để có thể “ra lệnh” trực tiếp cho máy tính hay “đọc hiểu” các thông tin máy tính trả về thông qua dạng dữ liệu nhị phân. Chúng ta cần một công cụ thân thiện hơn dễ đọc dễ viết dễ hiểu và gần gũi với “ngôn ngữ giao tiếp” hàng ngày nhưng máy tính vẫn có thể hiểu được.

Từ đó, thì ngôn ngữ lập trình ra đời và giữ vai trò phiên dịch ngôn ngữ cấp cao đó sang ngôn ngữ máy.

Tại sao tôi lại chọn ngôn ngữ lập trình này?

Trước khi đến với câu hỏi này, việc sử dụng một ngôn ngữ lập trình nào đó thường là hoàn cảnh đẩy đưa mà đa số chúng ta không có quyền lựa chọn. Ngôn ngữ mà nhà trường đưa vào chương trình giảng dạy mà bạn bắt buộc phải học, ngôn ngữ mà cấp trên hay từ khách hàng yêu cầu phải áp dụng vào dự án? Bỏ qua giai đoạn được bắt buộc theo hoàn cảnh đó sẽ đến một thời điểm mà bạn “có quyền tự lựa chọn”, lúc này có bao giờ bạn nhìn lại và đặt ra câu hỏi à tại sao tôi (hay cty tôi) chọn ngôn ngữ lập trình này?

Hiện nay có nhiều ngôn ngữ lập trình ra đời nhằm phục vụ cho các tác vụ và nhu cầu khác nhau. Tuy nhiên cùng một lĩnh vực lại có các ngôn ngữ lập trình đa dạng và lúc này chúng ta sẽ phải xác định rằng tại sao tôi lại chọn cái này mà không phải cái kia?

• Yếu tố đầu tiên khi mình tiếp cận một ngôn ngữ lập trình là mình sẽ xác định xem đây là kiểu phiên dịch nào? “Thông dịch” (interpreter) hay “biên dịch” (compiler). Điều này thực sự ảnh hưởng đến performance cũng như các cơ chế xử lý luồng hoặc suy diễn kiểu dữ liệu mà bạn sẽ phải lường trước các vấn đề có thể xảy ra sau này.

• Yếu tố thứ hai mình cân nhắc là ngôn ngữ này sẽ phù hợp và tối ưu với phương pháp lập trình nào: lập trình hàm, lập trình hướng đối tượng,… hay hướng sự kiện?
• Yếu tố cuối cùng là tính thân thiện về syntax, dễ học dễ sử dụng cũng như cộng đồng support đủ lớn.

Từ đó, mình sẽ mapping về hai loại ngôn ngữ lập trình mình đang sử dụng thường xuyên cho vai trò Backend NodeJS Engineer đó là Javascript và Typescript. Giờ thì chúng ta bắt đầu khám phá và chinh phục nó cùng mình nhé.

JavaScript là gì?

Khái niệm

• là ngôn ngữ lai thông dịch (browser) - biên dịch JIT (just in time: V8 engie, charka)
• xây dựng chạy trên browser nhằm tạo ra các web động
• chạy trên server nhờ runtime V8 engie
• support nhiều mô hình lập trình: hàm, OOP, hướng sự kiện,..

Đặc điểm

Khi nói đến JS thuần (hay còn gọi ES5), ta cần hiểu và nắm rõ 3 đặc điểm sau đây:

• Prototypes: ở JS thuần (es5) bản chất hoàn toàn không tồn tại khái niệm class - function cũng chính là object, việc thực thi cơ chế kế thừa thông qua một thuộc tính gọi là protoype (object.prototype)

Đoạn ví dụ trên vừa tạo ra một function khởi tạo là hàm Person(_age, _name). Thuộc tính prototype của hàm này lại chứa thuộc tính height. Cho nên một object được tạo ra từ function khởi tạo này ta sẽ có 3 thuộc tính: age, name, và height.

• Dynamic types: hiểu một cách đơn giản là kiểu dữ liệu động động, nghĩa là trình phiên dịch sẽ gán type theo run time

let a = 0;
a = "string"; // no error
a = {}; // no error

• Constructor function: Là một hàm đặc biệt nhằm khởi tạo instance object của một “class” đã được đặc tả constructor qua qua các keywords this và new.

//Constructor
function User (name, age) {
this[.name](http://this.name/) = name;
this.age = age;
}
var user1 = new User('Bob', 25);
var user2 = new User('Alice', 27);

JS-ES6, ES7, ECMAScript 6 (ES2015), ECMAScript 7 (ES2016) là gì?

Tiếp theo, khi làm việc với Javasrcipt, chúng ta thường hay nghe đến các khái niệm trên, vậy chúng thực sự là gì? Chỉ đơn giản thì đó là tên các phiên bản đã được thống nhất các sửa đổi trong quá trình phát triển của ngôn ngữ JavaScript.

Các phiên bản Javascript

(Cre: https://viblo.asia/p/ecmascript-es6-la-gi-overview-es6-gAm5y9RA5db)

Trong đó, chúng ta có thể chú ý đến 2 cải tiến version phổ biến nhất là ES6(2015) và ES7(2016) với các tính năng như:

• ES6: classes, modules, for/of loop, Python constructor, arrow func, binary data, array input, promises, number, math, reflection, metadata virtual object,..
• ES7: toán tử luỹ thừa, includes nguyên mảng,..

Các tính năng nổi bật ES6

1. Block - Scoped Constructs Let and Const

Ở ES6 khi khai báo biến chúng ta có const, var, let để xác định thông tin hằng số hay biến số, cũng như phạm vi hoạt đông của biến (scope) bên trong một block hay toàn bộ chương trình.

2. Arrow Function

Arrow function lúc này function sẽ được trả về như một object, đồng thời cung cấp một syntax clean hơn trong coding, ngoài ra với arrow function ta cần lưu ý 3 không sau đây:

• Không thể sử dụng các keyword this, argunments và super
• Không thể sử dụng như một constructor với toán tử new
• Không thể sử dụng yield trong arrow function

const materials = [ 'Hydrogen', 'Helium', 'Lithium', 'Beryllium'
]; console.log(materials.map(material => material.length));
// Expected output: Array [8, 6, 7, 9]

3. Rest Parameter

Rest parameter là một syntax rút gọn giúp truyền params trong array/object với số lượng thành phần không xác định dưới dạng […params]

function sum(...theArgs) { let total = 0; for (const arg of theArgs) { total += arg; } return total;
} console.log(sum(1, 2, 3));
// Expected output: 6 console.log(sum(1, 2, 3, 4));
// Expected output: 10

4. Destructuring Assignment in ES6

Tính năng phân tách nhiều biến và cho phép khai báo trong cùng một dòng duy nhất

let [a,b,c] = [1,2,3]

5. Default Parameters in ES6

Với ES6, chúng ta có thể khai báo trực tiếp giá trị default cho params ngay khi đặc tả function

function main(params = “default”) { return params;
}

Tạm kết

Đến đây thì nội dung bài viết đã tương đối dài mình xin dành phần nội dung còn lại cho bài viết tiếp theo nhằm truyền tải tốt nhất nội dung đến các bạn ^^ Đừng quên chúng ta còn 5 tính năng hay ho khác của ES6 cũng như hiểu thêm về ngôn ngữ TypeScript ở bài viết tiếp theo nhée.

Sau tất cả, thì đây chỉ là những kiến thức vụn vặt mà mình thu nhặt trong suốt quá trình làm việc và tìm tòi. Sai sót là điều tất yếu không tránh khỏi, nếu có thông tin gì cần bổ sung hay đính chính mong mọi người để lại bình luận đóng góp ý kiến bên dưới để hoàn thiện kiến thức cho nhau hơn.

Và mình là Anhkolamgidauanhthe, thời gian qua mình vừa build một trang blog nhằm tổng hợp các bài viết rải rác của mình từ khắp các diễn đàn từ Tech và Life trong suốt hơn 1 năm qua. Mời mọi người ghé sang chơi và đừng quên để lại comment bên dưới các bài viết khiến bạn thấy hứng thú hoặc có thể mạnh dạn contact mình cho một buổi cafe nếu chúng ta có cùng điểm chung nào đó nhé ^^

HAPPY CODING !!!