Trong thế giới lập trình hiện đại, API (Application Programming Interface) đóng vai trò không thể thiếu, kết nối các hệ thống phần mềm và cho phép trao đổi dữ liệu một cách hiệu quả. Hai phương pháp phổ biến nhất hiện nay trong việc xây dựng API là REST API và GraphQL API. Mặc dù đều phục vụ mục đích tương tự, hai cách tiếp cận này lại có nhiều điểm khác biệt quan trọng. Vậy REST API và GraphQL API: Sự khác biệt và lựa chọn nằm ở đâu? Hãy cùng khám phá chi tiết.
REST API: Chuẩn mực quen thuộc của lập trình web
REST API, viết tắt của Representational State Transfer, là một phong cách kiến trúc được giới thiệu từ những năm 2000. Nó dựa trên giao thức HTTP và hoạt động dựa trên các phương thức cơ bản như GET, POST, PUT và DELETE. Trong REST API, mỗi tài nguyên được đại diện bởi một URL cụ thể. Ví dụ, để lấy danh sách người dùng, ta gọi GET /users; để lấy thông tin một người dùng cụ thể, ta gọi GET /users/{id}.
REST API được ưa chuộng bởi tính đơn giản và khả năng tích hợp rộng rãi. Các lập trình viên trên toàn thế giới đều đã quen thuộc với mô hình này. Một ưu điểm lớn của REST API là tận dụng tốt các đặc điểm sẵn có của HTTP, chẳng hạn như caching, status code hay headers. Điều này giúp dễ dàng quản lý, debug và mở rộng hệ thống.
Tuy nhiên, REST API cũng tồn tại những hạn chế nhất định. Một trong số đó là vấn đề over-fetching và under-fetching. Khi truy xuất dữ liệu qua một endpoint cố định, có thể ta nhận được nhiều dữ liệu hơn mức cần thiết, hoặc không đủ dữ liệu, buộc phải thực hiện thêm các request bổ sung. Điều này không chỉ gây lãng phí băng thông mà còn ảnh hưởng đến hiệu suất tổng thể của ứng dụng.
GraphQL API: Sự linh hoạt cho nhu cầu dữ liệu đa dạng
GraphQL, được Facebook phát triển vào năm 2012 và công khai vào năm 2015, mang đến một cách tiếp cận hoàn toàn khác. Thay vì nhiều endpoint, GraphQL chỉ sử dụng một endpoint duy nhất. Client gửi một query mô tả chính xác dữ liệu mà họ cần, và server trả về đúng thông tin đó, không hơn không kém.
Ví dụ, nếu chỉ cần lấy tên và email của một người dùng, ta chỉ cần gửi một truy vấn đơn giản. Không còn chuyện nhận dư thông tin không cần thiết. Ngoài ra, GraphQL cho phép lấy nhiều tài nguyên liên quan trong một lần gọi API, thay vì phải thực hiện nhiều request như với REST. Điều này đặc biệt hữu ích khi dữ liệu có nhiều mối quan hệ phức tạp.
GraphQL còn có lợi thế là tự động sinh tài liệu API từ schema định nghĩa sẵn, giúp giảm thời gian viết và duy trì tài liệu. Khi muốn mở rộng API, lập trình viên chỉ cần thêm trường mới vào schema mà không phá vỡ các truy vấn hiện có. Đây là một điểm cộng lớn trong các dự án có yêu cầu thay đổi thường xuyên.
Dù vậy, GraphQL cũng không phải là lựa chọn hoàn hảo cho mọi tình huống. Việc caching ở mức HTTP trở nên phức tạp hơn do tất cả request đều gửi về một endpoint duy nhất. Ngoài ra, nếu không quản lý tốt, client có thể gửi những truy vấn quá lớn, gây quá tải cho server. Việc thiết lập và bảo mật GraphQL cũng đòi hỏi kinh nghiệm và hiểu biết sâu hơn so với REST.
REST API và GraphQL API khác nhau ở đâu?
Nếu so sánh, REST API và GraphQL API khác nhau ở nhiều khía cạnh. REST API chia nhỏ dữ liệu thành nhiều endpoint, mỗi endpoint phục vụ một nhóm dữ liệu cụ thể. Client sẽ gọi endpoint nào tuỳ vào dữ liệu họ cần. Trong khi đó, GraphQL chỉ có một endpoint, và client định nghĩa dữ liệu mong muốn qua truy vấn.
REST API thường trả về toàn bộ thông tin mặc định của tài nguyên, đôi khi dư thừa. GraphQL cho phép client chỉ nhận đúng trường dữ liệu cần thiết, nhờ đó tiết kiệm băng thông và tăng tốc độ phản hồi. REST API dễ dàng tận dụng caching HTTP qua các phương thức GET, trong khi caching với GraphQL cần giải pháp riêng biệt, phức tạp hơn.
Một điểm khác biệt lớn nữa là về tài liệu API. REST API thường cần viết tài liệu thủ công, dễ xảy ra tình trạng không đồng nhất giữa tài liệu và triển khai thực tế. GraphQL tự động sinh tài liệu dựa trên schema, đảm bảo luôn chính xác và đồng bộ.
Khi nào nên chọn REST API?
REST API là lựa chọn phù hợp khi ứng dụng của bạn không yêu cầu mức độ tùy biến cao trong truy vấn dữ liệu. Nếu dữ liệu không quá phức tạp, ít mối quan hệ, và bạn muốn tận dụng caching HTTP để tăng tốc phản hồi, REST API hoàn toàn đáp ứng tốt. Ngoài ra, nếu đội ngũ phát triển đã quen thuộc với REST hoặc hệ thống backend hiện tại đang dùng kiến trúc REST, việc tiếp tục sử dụng REST API sẽ tiết kiệm thời gian và chi phí đào tạo.
REST API cũng phù hợp cho các hệ thống microservices, nơi mỗi dịch vụ nhỏ chịu trách nhiệm quản lý một nhóm tài nguyên riêng biệt. Với cách tiếp cận này, REST API mang lại sự đơn giản, dễ quản lý và dễ bảo trì.
Khi nào nên chọn GraphQL API?
GraphQL API đặc biệt phù hợp trong các ứng dụng frontend phức tạp, chẳng hạn như mobile app hoặc Single Page Application (SPA), nơi client cần kiểm soát dữ liệu hiển thị chính xác. Nếu ứng dụng của bạn thường xuyên gặp vấn đề over-fetching hoặc under-fetching, GraphQL sẽ giúp giải quyết triệt để.
Ngoài ra, khi dữ liệu có nhiều mối quan hệ liên kết, hoặc khi bạn muốn giảm số lượng request HTTP xuống tối thiểu, GraphQL là lựa chọn sáng suốt. GraphQL cũng thích hợp cho các dự án cần phát triển linh hoạt và nhanh chóng, nơi schema có thể thay đổi thường xuyên nhưng vẫn đảm bảo tương thích ngược.
REST API và GraphQL API: Sự khác biệt và lựa chọn dựa trên nhu cầu
Không có giải pháp nào là “tốt nhất” cho mọi tình huống. REST API và GraphQL API: Sự khác biệt và lựa chọn nằm ở việc hiểu rõ mục tiêu dự án, nhu cầu dữ liệu và khả năng của đội ngũ phát triển. REST API mang lại sự đơn giản, ổn định và đã được kiểm chứng qua thời gian. GraphQL API mang đến sự linh hoạt, kiểm soát dữ liệu tốt hơn, phù hợp với các ứng dụng hiện đại và phức tạp.
Nếu bạn cần một giải pháp nhanh chóng, quen thuộc và dễ triển khai, REST API sẽ đáp ứng tốt. Nhưng nếu bạn xây dựng một ứng dụng lớn, nhiều dữ liệu liên kết, muốn tối ưu hóa băng thông và giảm số lần request, GraphQL đáng để cân nhắc.
Kết lại, việc lựa chọn giữa REST API và GraphQL API không chỉ dựa trên công nghệ, mà còn là quyết định chiến lược, ảnh hưởng đến hiệu suất, trải nghiệm người dùng và khả năng mở rộng của ứng dụng. Hiểu rõ điểm mạnh và hạn chế của từng giải pháp sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đúng đắn, phù hợp với từng dự án cụ thể.
Biên tập bởi Từ điển tiếng Trung