Tại Sao Facebook, Messenger, TikTok Chạy Cả Năm Phè Phè, Còn Ngân Hàng Thỉnh Thoảng Lại Bảo Trì?

1. Facebook Không Cần Cập Nhật? Ngân Hàng Cập Nhật Quá Nhiều?

Khi nhìn vào việc các ứng dụng như Facebook, Messenger, hay TikTok dường như chạy "phè phè" cả năm mà không bao giờ thông báo bảo trì, chúng ta thường tự hỏi:

• "Ủa, Facebook không cần cập nhật à?"
• "Hay ngân hàng cần update nhiều hơn Facebook?"

Thực tế, cả hai đều cập nhật hệ thống của mình liên tục. Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở phương thức triển khai. Các hệ thống Big Tech như Facebook và TikTok đã đạt được zero downtime, trong khi ngân hàng vẫn đang trong hành trình tiến tới điều đó. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết.

2. Zero Downtime: Cập Nhật Không Ai Biết

Zero downtime là khả năng cập nhật hệ thống mà không làm gián đoạn hoạt động của người dùng.

• Tính năng mới, sửa lỗi, update bảo mật... tất cả đều diễn ra âm thầm, bạn vẫn có thể lướt Facebook, xem TikTok mà không biết hệ thống vừa được nâng cấp.

Để đạt được zero downtime cần những gì?

Các tổ chức Big Tech đầu tư rất nhiều vào công nghệ để đạt được điều này. Một số yếu tố quan trọng bao gồm:

1. Hạ tầng cloud-native

   • Hệ thống được xây dựng trên các nền tảng đám mây như AWS, Google Cloud, hoặc Azure.
   • Các dịch vụ có thể mở rộng (scale) linh hoạt, không phụ thuộc vào phần cứng cố định.

2. Kiến trúc microservice

   • Toàn bộ hệ thống được chia nhỏ thành hàng trăm (hoặc hàng nghìn) microservices.
   • Mỗi microservice đảm nhận một chức năng cụ thể (ví dụ: đăng nhập, gửi tin nhắn, upload ảnh) và hoạt động độc lập.
   • Điều này cho phép nâng cấp, sửa lỗi, hoặc thay thế từng phần mà không ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống.

3. CI/CD (Continuous Integration / Continuous Deployment)

   • Big Tech sử dụng các pipeline CI/CD tự động hóa toàn bộ quá trình build, test, và deploy.
   • Mỗi thay đổi được kiểm tra kỹ lưỡng qua hàng nghìn bài test trước khi triển khai.

4. Blue-Green Deployment và Canary Release

   • Blue-Green Deployment: Triển khai một phiên bản mới song song với phiên bản cũ. Khi phiên bản mới ổn định, toàn bộ traffic sẽ chuyển sang phiên bản mới.
   • Canary Release: Phát hành bản cập nhật cho một nhóm nhỏ người dùng trước, sau đó dần mở rộng nếu không phát sinh lỗi.

Với những công nghệ này, Facebook, Messenger hay TikTok có thể "âm thầm" cập nhật hệ thống mà người dùng không hề hay biết.

3. Ví Dụ: Facebook, TikTok Vận Hành Ra Sao?

Hãy tưởng tượng hệ thống của họ giống như một chuỗi quán cà phê hiện đại:

• Hạ tầng mới toanh: Mọi thứ được xây mới hoàn toàn với công nghệ xịn xò nhất.
• Tự do mở rộng: Họ có thể "khoan đục", "lắp đặt" hay "thay mới" bất kỳ thứ gì mà không ảnh hưởng đến toàn bộ quán.
• Thay thế dễ dàng: Mỗi chức năng (microservice) giống như một "miếng lego", có thể tháo lắp và thay thế độc lập.

Cụ thể, hệ thống của họ tận dụng:

• Cloud-native architecture: Tận dụng sức mạnh của cloud để tăng tính linh hoạt.
• Microservices: Hàng trăm microservices đảm nhiệm từng chức năng riêng biệt.
• CI/CD pipelines: Triển khai tự động, nhanh chóng và đáng tin cậy.

Kết quả:

• Các bản cập nhật được triển khai liên tục, không làm gián đoạn người dùng.
• Fix lỗi, thêm tính năng mới chỉ mất vài phút.

4. Ngân Hàng Thì Sao?

Ngân hàng lại giống như một quán cà phê xây trên nền ngôi nhà cũ:

• Muốn sửa gì cũng phải cẩn thận: Mỗi lần "khoan đục" hay thêm mới gì đó đều có nguy cơ làm hỏng đường ống nước, dây điện, hoặc thậm chí khiến "ngôi nhà sập".
• Cần thời gian bảo trì: Khi sửa chữa, ngân hàng thường phải ngừng hệ thống trong vài giờ, thậm chí cả ngày để đảm bảo an toàn.

Vì sao ngân hàng cần bảo trì?

1. Core banking vẫn cũ (legacy systems)

   • Hệ thống lõi của nhiều ngân hàng vẫn chạy trên các nền tảng cũ như COBOL, AS400.
   • Những công nghệ này khó tích hợp với các hệ thống hiện đại và rất khó thay thế.

2. Tích hợp với hệ thống cũ

   • Khi triển khai tính năng mới, ngân hàng phải đảm bảo tương thích với các hệ thống cũ.
   • Điều này làm tăng độ phức tạp và thời gian triển khai.

3. Yêu cầu kiểm toán và an toàn giao dịch

   • Ngân hàng phải đảm bảo mọi giao dịch được ghi nhận chính xác và không xảy ra lỗi.
   • Các batch job, reconciliation (đối soát dữ liệu), và kiểm toán là những bài toán phức tạp đòi hỏi thời gian để xử lý.

4. Kiểm tra cẩn thận trước khi release

   • Do liên quan đến tài chính, mọi tính năng mới đều phải được kiểm tra kỹ càng trước khi ra mắt.
   • Một lỗi nhỏ cũng có thể gây ra thiệt hại lớn.

5. Ngân Hàng Đang Đi Đúng Hướng, Nhưng Chưa Dễ Để Đạt Zero Downtime

Ngân hàng đang từng bước hiện đại hóa:

• Chuyển đổi sang microservices: Nhiều ngân hàng đã bắt đầu chia nhỏ hệ thống thành các microservices.
• Tích hợp CI/CD: Một số ngân hàng lớn đã áp dụng pipeline CI/CD để tự động hóa quá trình triển khai.

Tuy nhiên, họ vẫn gặp nhiều thách thức:

• Phụ thuộc vào legacy systems: Core banking cũ vẫn là "trái tim" của hệ thống, việc thay thế cần thời gian và nguồn lực lớn.
• Độ phức tạp cao: Ngân hàng không chỉ là app, mà còn là một hệ sinh thái dịch vụ tài chính. Backend phải xử lý rất nhiều bài toán phức tạp mà các ứng dụng Big Tech không gặp phải.

6. Kết Luận: Từ Từ Rồi Ngân Hàng Cũng Sẽ Đạt Zero Downtime

Ngân hàng đang đi đúng hướng, nhưng để đạt được zero downtime như Facebook hay TikTok, họ cần:

• Thay thế dần hệ thống cũ bằng các công nghệ hiện đại.
• Giải quyết bài toán reconciliation và kiểm toán phức tạp.
• Đầu tư mạnh vào hạ tầng cloud-native và các pipeline CI/CD.

Một ngày nào đó, bạn sẽ không còn thấy thông báo "hệ thống bảo trì" từ ngân hàng nữa. Nhưng hiện tại, chúng ta vẫn phải chờ thôi =))