Bài gốc: https://thanhle.blog/blog/bay-gio-hoc-blockchain-lieu-co-muon
Dành cho các bạn lười đọc
- Không muộn, rất sớm là đằng khác.
Tại sao nên đọc bài này?
- Cho các bạn mới biết được state blockchain hiện tại
- Định hướng theo nghiệp blockchain như thế nào?
Khi nào thì quá muộn?
Đầu tiên thì cùng suy nghĩ khi nào thì một thứ gì đó là quá muộn để mình nên tham gia? Đối với nghề nghiệp thì mình thấy hầu hết chả có bao giờ là quá muộn để làm một thứ gì cả. Nào là máy móc, AI sẽ thay thế hoàn toàn công nhân. Vậy mà bây giờ mình vẫn thấy đầy các cô bác công nhân làm việc ở nhà máy, kì này sau Covid còn thấy kênh tuyển dụng rất cạch tranh cho công nhân trên tiktok nữa.
Do đó mình thấy không bao giờ là quá muộn để làm một thứ gì đó, bạn sẽ vẫn sống được thôi, bằng cách này hay cách khác 🙂
Tuy nhiên sẽ luôn có những ngành nghề mới với tốc độ phát triển nhanh hơn, cần nhiều nhân lực hơn, nếu mình “tình cờ” làm trong những ngành này thì chắc chắn là tốc độ phát triển và value bạn nhận lại khi tham gia vào các công việc này sẽ cao hơn rất nhiều rồi.
Hồi xưa mình chỉ nghĩ đơn giản mình đi code vì nó là thứ duy nhất mình giỏi, trộm vía thì lúc mình ra trường cũng là lúc cả Việt Nam lẫn thế giới đều tung hô nghề coder là “Vua của mọi nghề”, người người nhảy việc liên tục, công ty phần mềm mọc lên như nấm, cũng không ít các bán trẻ nộp đơn vào một trường đh về CNTT, hoặc là đang học ngành khác cũng muốn nhảy qua CNTT, vì đơn giản “Việc nhẹ, lương cao, đãi ngộ tốt”
Đó nghề cũ thì không chết được, nghề mới thì luôn luôn hot do có nhiều nhu cầu và cơ hội hơn, vậy blockchain thì sao nhỉ?
Chúng ta đang ở năm 1998 nếu so với Internet
Đây là báo cáo của Coinbase, sàn giao dịch lớn nhất ở Mỹ và đứng thứ 2 thế giới. Ở báo cáo trên có một quan điểm rằng, nếu so với lượng user tham gia internet thì lượng user hiện tại ở blockchain chỉ bằng những năm 1998 thôi. What? 1998 😧
- 1998 nghĩa là mình mới 2 tuổi 👶
- 1998 nghĩa là số máy vi tính ở VN chắc dưới 100 chiếc
- 1998 nghĩa là điện còn lúc có lúc không, TV mỗi xóm chỉ có 1-2 cái
- 1998 nghĩa là ăn hôm nay còn không biết mai ăn gì
- ...
Đó bạn thấy chưa, nếu bạn nhảy vào ngành công nghiệp blockchain hiện giờ thì tức là bạn đang ở rất rất rất rất sớm, mà rất sớm thì chắc chắn là cơ hội về nghề nghiệp, mức đãi ngộ là cực kì tốt rồi!
Có lần bạn mình có hỏi tại sao blockchain lại là tương lai thì mình có kể một câu chuyện đại khái kiểu như này: Thời ông cha, bố mẹ ta giàu vì điều gì? Đất đai, tài nguyên mênh mông. Ai đi khai hoang thì cắm vài cái cọc là có nguyên một ngọn đồi rồi, không thì làm nhẹ vài gốc gỗ lim, sau này ai còn giữ được nhiều thì người đó giàu, ai giữ được ít thì đủ ăn, ai không giữ được nữa thì nghèo. Vậy thế hệ tụi trẻ như tụi mình thì làm sao để giàu? Lương 20tr 1 tháng thì khi nào mới mua đủ căn chung cư? Mình ví blockchain giống như đất đai của thế hệ trước vậy, CỰC KÌ NHIỀU CƠ HỘI 🤑!
Làm sao để bắt đầu?
Thường mình hay gặp các bạn muốn học về blockchain thường là từ 2 nhóm
- Đã làm trong nghề được một khoảng thời gian, muốn nhảy qua blockchain vì... lương cao
- Các bạn trẻ mới biết về lập trình, tò mò về mọi thứ nên muốn học thử
Mình đã biết lập trình rồi
Mình phải thừa nhận là đối tượng đã biết lập trình, đã làm các app web 2.0 thì rất dễ để chuyển qua vì hiểu theo nghĩa tối giản nhất thì
Blockchain thì giống một database lớn vất rất nhiều người vận hành chung thôi Blockchain thì giống một platform để deploy app lên thôi
Còn đối với một ông làm frontend thì chỉ là
Blockchain thì giống một chỗ khác để call API thôi
Chỉ cần bạn nắm những kiến thức gốc rễ của lập trình thì việc bạn học blockchain là cực kì dễ
Khóa học thì cực kì nhiều nhưng mình recommend bạn học ở đây nhé
#1 Solidity Tutorial & Ethereum Blockchain Programming Course | CryptoZombies
Vừa chơi vừa học
Riêng khóa của NEAR này học xong vừa có bằng vừa có tiền nữa
Do đó, bạn học blockchain rất dễ, thứ duy nhất cản bạn là bạn có tinh thần “Willing to learn 🙄” hay không thôi
Vậy còn các bạn mới thì sao?
Mình nghĩ các bạn cũng chưa cần vội đâu, hãy cứ học lập trình nghiêm túc, làm ở web 2.0 một thời gian để bạn feel được công việc lập trình thực ra là làm gì, build cái gì, phục vụ cho ai, rồi từ những thứ đó nhảy qua blockchain cực kì nhanh luôn
Đối với các bạn làm back-end thì mình khuyên nên nắm rõ tư duy hệ thống, các component trong backend kết nối với nhau như thế nào, giải quyết những nhu cầu gì?
Đối với các bạn làm front-end thì mình khuyên nên nắm rõ về state, cách nó vận hành, viết thế nào cho lean, dễ hiểu,...
State trong frontend là gì? Tại sao nên giỏi cái này
#BUILD
Ở blockchain có tinh thần #BUILD, nghĩa là BUILD nhưng do viết nhanh quá nên sai vì thằng viết từ đó đang mải code (Thì ra mình hay sai chính tả 😆)
Thứ tối quan trọng khi học một thứ gì đó, nhất là ở ngành lập trình là bạn phải build một thứ gì đó. Và thứ mình thấy quan trọng hơn nữa là bạn build một thứ gì đó để giải quyết problem mà bạn nghĩ ra. Đừng học lập trình bằng cách đi clone lại app xem phim, portfolio của người ta, đừng build todo list hay cái gì theo tutorial nữa, hay tìm hiểu xem mình có vấn đề gì và giải quyết vấn đề đó làm sao
Blockchain cũng vậy, nó sinh ra để giải quyết một số vấn đề gì đó, nên nếu bạn không feel được là mình đang giải quyết vấn đề gì, tại sao lại cần blockchain để giải quyết nó thì bạn chỉ ở level đi code dạo thôi 🙂
Ngành lập trình là đi giải quyết vấn đề mà!
Morphling - dApp Tham gia Binance Launchpad
Khó ở đâu?
Làm việc gì thì cũng đều có cái khó của nó cả, blockchain cũng không ngoại lệ. Vậy để xem trong ngành này có cái gì khó nhé
Đầu tiên là bạn phải giỏi về ngôn ngữ lập trình
Giỏi về ngôn ngữ ở đây không phải là bạn có thể sử dụng nhuần nhuyễn ngôn ngữ đó, code không cần IDE cũng được mà ở đây là bạn hiểu cơ chế của ngôn ngữ. Bạn cần phải biết
- Data lưu trên blockchain thì nó bỏ vào đâu, có giới hạn gì
- Các kiểu data type thì bị giới hạn lưu trữ ra sao để chọn được data type tối ưu nhất
- Làm tròn số, nhân chia thế nào để không bị tràn
- Memory slot là gì, có thuật toán gì để tối ưu việc lưu trữ hay thực thi không
Lỗ hổng trong vấn đề sinh số ngẫu nhiên, một ví dụ từ dự án MechMaster
Clean mind
Clean mind để bạn viết càng ít code, càng ít logic càng tốt. Ok mình phải thừa nhận là một vấn đề phức tạp thì không thể nào giải quyết bằng một cách đơn giản được. Tuy nhiên một vấn đề phức tạp thì bạn đừng viết code một cách phức tạp hơn cả nó nữa nhé (Cái này mấy bạn mới lập trình hay bị lắm nè)
Tại sao lại cần viết ít code? Vì ít code thì ít có cơ hội bị bug/hack hơn. Việc các dự án trong blockchain bị hack như cơm bữa thì chắc hẳn bạn cũng có nghe ít nhiều rồi đó. Do đó mình thấy clean mind là cực kì quan trọng để có thể viết code ngắn gọn dễ hiểu nhất, từ đó giảm thiểu rủi ro khi bị hack
Mà hình như cái này bên Web 2.0 cũng quan trọng 🙃
Cẩn thận, cực kì cẩn thận
Cùng là lý do như trên, các dự án Blockchain rất dễ bị hack do đó bạn phải cực kì cẩn thận với những dòng code bạn gõ xuống. Sai một ly đi vài ba triệu đô đó
Mạng blockchain của Axie Infinity bị hack hơn 600 triệu USD
Bạn phải tìm hiểu thêm về những kiến thức khác, đặc biệt là kinh tế
Việc bạn lập trình nghĩa là mình đang đi build súng đạn cho các ngành khác phát triển rồi, nền dù ít dù nhiều, nến bạn có kiến thức nền về những ngành đó thì nó tạo ra cho bạn một lợi thế cạnh tranh cực kì lớn.
Sẽ rất khó cho một ông lập trình khi phải viết code cho sàn giao dịch nếu ông này còn không biết order book, supply demand là gì cả. Rồi còn những nghiệp vụ của bệnh viện nữa,...
Do đó, nếu có những kiến thức ngành liên quan tới project mình đang làm thì sẽ giúp bạn dễ nắm bắt được requirement để làm hơn
Đối với blockchain thì kiến thức nền đặc biệt quan trọng và phổ biến sẽ là kinh tế. Vì với đặc thù hiện tại, blockchain rất phù hợp để phát triển các app về tài chính DEFI, do đó nếu nắm kiến thức về kinh tế sẽ giúp bạn hiểu được mình đang làm gì, mang value cho ai.
Tại sao blockchain hay bị hack thế nhỉ?
Nhữ đã nói ở đầu bài, vì hiện tại ngành này đang rất rất mới, do đó chưa có các pattern/framework đủ tốt để phòng tránh hack do đó rất dễ khiến các prj blockchain bị hack.
Nếu bạn quan tâm tới tin tức về công nghệ thì khoảng 10 năm trước thì các vụ hack tiền từ ngân hàng, thẻ tín dụng cũng nhan nhản như bây giờ, hồi đó ông nào hacker được là mình thần tượng ghê lắm, nhưng mà bây giờ thì làm gì còn những tin như vậy nữa.
Do đo đây vừa là thách thức, cũng vừa là cơ hội để các bạn có thể phát triển xa hơn ở mảng này
Kết bài
Mình viết bài này với hy vọng là trigger cho những ai đang phân vân “Có nên học blockchain không?” thì họ sẽ tự trả lời được là có.
Đương nhiên, bắt đầu một thứ gì mới luôn luôn khó, nhưng nó xứng đánh, mình tin vậy 😇